Претпознатлив и присутен, или барем така опишан од моите врсници. Цврсто верувам дека личниот развој се случува “надвор од кутијата” и дека тоа е всушност, клучот на општествени промени, доколку сакаме позитивна иднина, идните носители на одлуки мора да прават грешки и да учат во процесот. Моето мото е “ не дозволувај непознатото да те витка или скрши”.
Родовата еднаквост ги асоцира еднаквите права, можности и одговорности на луѓето од сите родови, што според денешните стандарди се наоѓа како основно човеково право според повеќето закони во светот. Гледајќи во ретроспектива 40-50 години, 2021 година можеше да се перцепира како година во која ќе има лек за секоја болест, летачки автомобили или дека ќе живееме во состојба на утопија. Можеби, технологијата напредува експоненцијално, но кога станува збор за родовата еднаквост, сè уште сме сведоци на девалвација, критика и задржување на стариот и „архаичен“ третман кон послабиот пол – жените.
Еднаквоста не само што влијае на жените, туку влијае и на цели економии
Еднаквоста не само што влијае на жените, туку влијае и на целата економија, таа влијае на состојбата на локалните, регионалните и меѓународните заедници. Денес, бројот на жени кои се занимаваат со политика, деловно работење и општо донесување одлуки расте како резултат на напредокот и неуморната работа што одредени земји одлучија да ја спроведат. Почнувајќи од Универзалната декларација за човекови права од 1949 година од страна на Обединетите Нации што ја потпишаа речиси сите денешни нации, па сè до родова еднаквост како дел од Целите за Оддржлив Развој на ООН до 2030 година (https://sdgs.un.org/ цели / цел5). Нациите навистина се преселија од патријархалното размислување и им овозможија на жените да развиваат лидерски квалитети. Некои од најцврстите општества на денешницата се резултат на постојано растечката вклученост на жените во секој аспект од животот. Во овие случаи, не може да се разбере жените да не го следат нејзиниот сопствен пат, спротивно на традиционалното размислување дека жените требада бидат „дома“. Во моментов, има многу проблеми со кои се соочуваат жените на дневна база, веќе сме слушнале за следново: „За секој долар што го прави мажот, жената заработува 0,80 центи“, иако ова варира во различни делови на светот. Од јаз во платите до сексуален напад и вознемирување на работното место до слаб пристап до здравствена заштита и слаба независност кога станува збор за нивните одлуки.
Приватниот сектор Раст и ангажман на жени
Северна Македонија е рангирана на 35 од 189 земји во индексот на родова нееднаквост на Извештајот за човечки развој. Во Македонија се прават континуирани законски измени со цел да се унапреди родовата еднаквост, последниот беше ратификувањето на законот за спречување и заштита од дискриминација во декември 2020 годин. Сè уште има аспекти што треба да се решат кога станува збор за еднаквоста. Кога станува збор за приватниот сектор растот и за ангажманот, жените сè уште се плаќаат помалку од мажите со јаз од 17 центи и се далеку помалку во работната сила во земјата, со јаз од 26% на пазарот на трудот. Растот на приватниот сектор зависи од овие жени и сепак, несоодветен пристап до грижа за децата, превоз, како и одговорностите за грижа за членовите на семејството ги ограничуваат способностите на жените да работат надвор од домот. Ова е особено важно за жените во руралните области во земјата, бидејќи 41 процент живеат во рурални области. Дополнително, ограничениот пристап до образованието за жените и родовите ограничувања на нормите од минатото ги одвраќа жените од учење нови вештини и унапредување на нивното знаење. Не е сè лошо, Македонија ги надминува повеќето земји во Европа кога станува збор за учеството на жените во политичката сфера како резултат на промените во изборните прописи. Во 2015 година, Македонија наложи 40% од избраните службени лица да бидат од помалку застапениот пол. Жените исто така се повеќе вклучени во активности од социјално влијание на заедницата отколку мажите.
Северна Македонија, освен владините институции, има седишта на најголемиот дел од светските меѓународни владини организации, но исто така има и голем број локални и глобални невладини организации чија главна точка на дејствување е родовата еднаквост. ОБСЕ како еден од клучните засегнати страни придонесе за родовата еднаквост во Македонија. Имено, нивната мисија во Скопје во 2016 година овозможи развој на институционална и законодавна инфраструктура, а нивното влијание и помогна на Владата да го подготви законот за еднакви можности на жените и мажите, претходник на поновите законски измени. Друга клучна организација е УНДП во Северна Македонија. Како дел од ООН и главен соработник кон Целите на Одржливиот Развој, УНДП редовно соработува со организации, особено со владини организации и невладини организации, за да се обезбеди промоција и план за акција кон родовата еднаквост. Други значајни организации кои ја промовираат родовата еднаквост се Хера и Цивика Мобилитас.
Како и да е, овие факти се сумираат и земени се од целото население во земјата. Кога ќе го сегментираме тоа население по етничка припадност, можеме да видиме дека јазот е уште поголем. Студиите покажаа дека жените Ромки се наоѓаат на дното на листата. Тие се соочуваат со социјално исклучување од општеството и едвај се препознаени од социјалните институции. Македонија ја има единствената општина во Скопје – Шуто Оризари во светот каде што Ромите се мнозинство, но наместо да го користат ова како моќен двигател за развој на промените и промовирање на мултикултурна родова еднаквост, лошиот пристап до инфраструктурата и до образованието и финансиска нестабилност додадена од општествената перцепција на овие луѓе им дава многу мали шанси да избегаат и да ползуваат со придобивките од родовата еднаквост.
Дури и ако Македонија е во Европа и достигне високо ниво кон пристапување во Европската унија, сепак постои потреба од институционално и општествено дејствување со цел промена и унапредување на родовата еднаквост. Кога станува збор за образованието, Македонија треба да види повеќе мултиетнички и културолошки активности во системот на основно образование во земјата, како и предучилишно образование, како и овозможување пристап до образование на децата од затскриените етникуми и области. Овозможувајќи промоција на активности за интеграција и социјална кохезија со владина институционална поддршка, жените можат да бидат поангажирани и да помогнат во справувањето со проблематичните аспекти во општеството со цел континуирано промовирање на родовата еднаквост.
Интернационалните организации треба да вложат повеќе притисок и влијание врз земјите кои стагнираат
Ние веруваме дека промената доаѓа одвнатре, таа е причината зошто ние се стремиме да влијеме на локално ниво кон развој со заинтересирани страни е клучот, со што од локално можеме да извршиме и национално, а понатаму и интернационално. Со сигурност можеме да кажеме дека дури и во 21 век, родовата нееднаквост е сè уште доминантна, иако гледаме промени, таа промена е диспропорционална, бидејќи западните земји постојано развиваат идеи и методологија за постигнување на родова еднаквост, има делови од светот кои се стагнирање, или во некои случаи, дури и одат наназад. Ова дури го покренува прашањето: Дали меѓународните организации треба да вршат поголем притисок и влијание врз земјите во стагнација и како тоа ќе биде можно без да се нарушат границите на националната надлежност. Како дел од нашата мисија, Фондацијата Импакт верува во социјална инклузија и просперитет, што вклучува родова еднаквост.
